Voor de filosofiekalender van het filosofiemagazine, verschenen in 2014 weer 12 kruimels van mijn hand. Voor wie ze gemist heeft, boven zijn bed wenst te hangen of gewoon nog eens na wil lezen, hier de teksten integraal. Deel X van XII.
Paasgedachte
‘Wandel niet op het glibberige en vlakke pad van de genoegens, want men nadert slechts door vasten en onthouding tot het Paasfeest.’
Paasbrief aan de bisschoppen van heel Egypte in het jaar 404 van Theophilus, bisschop van de stad Alexandrië, in Brieven van Hiëronymus (2009).
Hiëronymus van Stridon (347-420), een van de vier grote kerkvaders, vertaalde voor de Grieks schrijvende bisschop Theophilus van Alexandrië diens Paasbrief in het Latijn voor het jaar 404, zodat de boodschap ook in het Westen te horen was. De lange brief wordt gekenmerkt door zeer veel vrome passages, waarin voornamelijk wordt opgeroepen de verlokkingen van het aantrekkelijke kwaad te vermijden. Inkeer, zelfreflectie, soberheid, onthouding en deugdzaamheid sieren een goed leven.
Maar zoals het grote geestelijken betaamt, wordt er ook volop gefilosofeerd (met de Bijbel in de hand, dat wel) over metafysische aangelegenheden. Zo bestrijdt Theophilus het dogma van Origines dat aardse lichamen door God zijn geschapen als woning voor uit de hemel gevallen zielen.
Anno Pasen 2014 is het moeilijk om ons in te leven in de wonderlijke wereld van deze geloofshelden ruim 1600 jaren geleden. Onze aardse lichamen lijken nu vooral geschikt voor de Paasbrunch. De roep om deugdzaamheid heeft echter nog niets aan kracht verloren. Wat dat betreft valt er wel degelijk nog heel veel te leren van Pasen 404.
©Veenmedia.nl
________________________
Belangrijkste filosofische artikelen van de 20e eeuw
‘Veel van de respondenten hadden moeite om met een lijst van 5 belangrijkste filosofische artikelen van de 20e eeuw te komen.’
Douglas P. Lackey in What are the modern classics? The baruch poll of great philosophy in the twentieth century (1999).
Iedereen die een beetje op de hoogte is van de hedendaagse wijsbegeerte, zal intuïtief een idee hebben over de belangrijkste filosofische werken van de 20e eeuw. Volgens een onderzoek van de Amerikaan Douglas Lackey in 1999, onder ruim 400 Amerikaanse filosofen, kwam er een duidelijke top drie naar voren. Op de eerste plaats staat Ludwig Wittgenstein met de Filosofische onderzoekingen (1953). Op de tweede plaats treffen we Martin Heidegger aan met Zijn en Tijd (1927) en op 3 staat John Rawls, met Een theorie van rechtvaardigheid (1971). Europeanen zullen waarschijnlijk wat moeite hebben met de derde plek, maar verder is het goed te volgen. Hoe zit het echter met de belangrijkste artikelen? Hebben we daar ook intuïtief een idee over? Lackey heeft ook hiernaar gevraagd en kwam met de volgende top 3. Op 1. staat W.V.O. Quine met Two Dogmas of Empiricism op 2. Bertrand Russell met On Denoting en op 3. Kurt Gödels Über formal unentscheidbare Sätze der Principia Mathematica und verwandter Systeme. Niet eenvoudig om uit het hoofd te bedenken. Wie echter de lijst van Lackey op internet verder bekijkt (top 20 artikelen), zal als filosoof toch een grote “ach ja!”-ervaring hebben.
Zie ook:
De belangrijkste filosofische artikelen van de 20e eeuw
©Veenmedia.nl
________________________
De Welwillenden
‘Na de oorlog ondervraagd, antwoordden al deze personen stuk voor stuk: ‘ik, schuldig?’’
In: Jonathan Littell (2008). De welwillenden.
De Amerikaan Jonathan Littell (1967) die vooral in het Frans schrijft, heeft met de roman Les bienveillantes (De welwillenden in de Nederlandse vertaling) een controversiële fictieve wereld gecreëerd, waarin hij met zeer veel gevoel voor detail en historische accuratesse een slimme SS- officier ten tonele voert (Max Aue). Deze Max neemt de lezer 900 pagina’s lang mee in alle gruwelen die hij meemaakte én waaraan hij zelf deelnam. Spijt heeft hij echter niet. Want waarom? ‘Ik deed mijn werk, meer niet’, klinkt het aldoor. Een berucht argument, maar literair weet het toch vaak te overtuigen.
De vele filosofische passages die het boek rijk is over goed en kwaad, samen met de gedetailleerde beschrijvingen van Littell, kruipen je als lezer onder de huid. En niet zelden weet Max onze intuïtie te verwarren: waarom zou de man die vele malen het gas opendraaide, schuldiger zijn dan de wisselwachter die ervoor zorgde dat de Joden met de trein bij het kamp aankwamen? Had de wisselwachter ook niet moeten weigeren? En is hij niet net zo schuldig omdat hij dat niet deed?
©Veenmedia.nl
________________________
Zie ook: