Exclusieve intimiteit is nooit ouderwets 

Een krant moet tegenwoordig tenminste aan twee eisen voldoen om te overleven: de lezer voldoende vermaken met oppervlakkigheid zodat hij niet afhaakt en de lezer voldoende ergeren met dezelfde oppervlakkigheid zodat hij in verzet komt en aandacht genereert.

‘Vraag aan de specialist’ in het Algemeen Dagblad is een schitterend voorbeeld van een rubriek die beide elementen in zich draagt. Medische problemen, existentiële crises en pedagogische dilemma’s worden door ‘deskundigen’ met enkele pennenstreken zelfverzekerd voorzien van lucht en leegte.

De vraag wat een deskundige bezielt zich überhaupt in te laten om complexe problemen in enkele alinea’s te willen duiden laat ik hier liggen, net als de vraag wie in vredesnaam gelooft dat het antwoord dat hij krijgt ook maar iets oplost of iets zegt waar hij zelf nόόit op had kunnen komen. Het gezonde verstand en Google bestaan in de wereld van deze rubriek niet. Hail to the professional. Ik sluit overigens niet uit dat de vragen vooral gesteld worden door niet bestaande mensen.

Maar als je denkt dat de bodem allang is bereikt, lijkt het toch nog waanzinniger te kunnen, getuige onderstaande casus uit het AD van 13 december 2022, met relatietherapeut Jean-Pierre van de Ven in een klucht van 15 regels:

Gelet op de gebrekkige informatie die mij als lezer gegeven wordt, ga ik uit van het volgende: Er is sprake van een vrijwillige relatie, mogelijk een huwelijk (‘mijn man’ als in ‘my husband’) en onder experimenteren versta ik hier een principieel grenzeloos onderzoeken inclusief de mogelijkheid van lichamelijke en geestelijke intimiteit. Het oppervlakkige stuk kan er natuurlijk van alles anders onder verstaan, maar dat ligt niet in de lijn van het dagelijkse spraakgebruik. Laten we dit nu eens goed op ons inwerken.

De vraag

De vraag is allereerst simpel: moet je instemmen met iemand die binnen een relatie aangeeft te willen experimenteren met anderen? In dit geval omdat iemand kennelijk op (latere) volwassen leeftijd erachter is gekomen dat hij een ruimere seksuele voorkeur heeft, of althans nu pas deze seksuele voorkeur tot uitdrukking zou willen brengen met ‘experimenten’.

Het is een uiterst legitieme vraag van de vrouw aangezien er sprake is van een relatie waarbij de vrouw in de veronderstelling mag verkeren dat er sprake is van een monogame belofte of er in ieder geval met wederzijdse instemming trouw aan elkaar is beloofd, zoals dit in talloze culturen heel gebruikelijk is. Het is ook de essentie van de belofte. Vandaar ook de vraag: moet zij dit goedvinden? Waarom zou ze het moeten goedvinden? En op grond waarvan?

Als je van iemand houdt en je hebt exclusief voor iemand gekozen, kan ik mij voorstellen dat je mee wil denken, maar terrecht vertwijfeld bent als de ander de exclusiviteit ter discussie stelt. Dit en niet meer, ademt de eenvoudige vraag uit.

Het antwoord

Het antwoord van relatietherapeut Jean-Pierre van de Ven is in alle opzichten fascinerend. Enerzijds vanwege zijn schitterende vooringenomenheid, anderzijds vanwege zijn met ideologie doordrenkte weerzin tegen de vraag op zich. Laten we eens kijken hoe hij het oppervlakkige antwoord opbouwt.

Zo te horen keur je biseksuele experimenten af en dat mag.

Allereerst leidt hij uit deze vraag af dat de vrouw in kwestie biseksuele experimenten afkeurt. Ook Jean-Pierre van de Ven moet het wellicht net als wij doen met gebrekkige informatie, maar dit blijkt helemaal nergens uit. De vrouw is geïnteresseerd in iets heel anders en bovendien kan uit een vraag nooit een algemene stelling worden afgeleid.

Je hebt vast goede redenen om niet met een biseksuele man samen te willen zijn.

Ze heeft waarschijnlijk redenen om niet met een biseksuele man samen te willen zijn die (seksueel) experimenteert met anderen, in dit geval andere mannen. Dat is het juiste antwoord. Het lijkt net of zij biseksualiteit afkeurt als geaardheid op zich, maar ik geloof dat het probleem hier zit in het feit dat je in een relatie gestapt bent op basis van intieme exclusiviteit, waarbij je niet verwacht of op basis van een belofte hoeft te verwachten dit om welke reden dan ook op enig moment met anderen te moeten gaan delen.

Ieder mens heeft het recht om exclusief geliefd te worden en ieder mens mag met dergelijke verwachtingen een relatie aangaan op basis van wederzijdse instemming.

Maar heb je wel moeite gedaan om te begrijpen wat er met hem gebeurt?

Deze enigszins verwijtend klinkende vraag is niet verrassend gelet op de voorgaande vooroordelen. Deze vrouw moet begrip hebben volgens Jean-Pierre van de Ven en daar moeite voor doen. Maar zonder dat hij het waarschijnlijk doorheeft brengt hij hiermee de “slippery slope” in de casus. Want wat zijn de gevolgen van dit begrip? Dat hij dus toch mag experimenteren? Dat is nu precies de vraag waar ze mee zit, maar waar blijft het antwoord?

In een gezonde relatie kun je begrip hebben voor iemands zorgen en verlangens, maar daaruit volgt nog geen instemming met allerhande praktijken.

Het is niet niks om te ontdekken dat je bi of tenminste bi-curious bent, laat staan om dat vervolgens te bespreken met je partner, met jou dus.

Ze geeft aan dat haar man zegt ‘Bi’ te zijn en wil experimenteren. Dat is al mijlen ver voorbij het stadium van nieuwsgierigheid lijkt mij, maar dat terzijde. Fraai wordt het hier wanneer deze relatietherapeut eerlijkheid min of meer als een curiositeit beschouwt.

Degene die hier aangeeft te willen experimenteren vanuit biseksualiteit doet kennelijk (“laat staan”!) iets geweldigs door dit aan zijn vrouw te zeggen. Alsof eerlijkheid geen vanzelfsprekendheid is in een relatie, alsof deze vrouw er niet alle recht op heeft. Of met andere woorden, alsof er een moreel alternatief zou zijn voor deze man. Het geheim houden, stiekem experimenteren en daar a posteriori begrip voor verlangen?

Het is overduidelijk dat Jean-Pierre van de Ven deze man als een dapper slachtoffer ziet en de vrouw in kwestie een potentieel gevaar is voor dit arme wezen. O wee als ze het niet goed vindt wat haar man wil!

Dat is op z’n minst een goed gesprek waard, vind je niet? En je wilt misschien wel voorkomen dat je biseksualiteit afkeurt vanwege een vooroordeel.

Alsof het allemaal helemaal uit de lucht komt vallen, gaat Van de Ven uit van de gedachte dat er nog geen enkel goed gesprek is geweest. Alsof mensen zich bekeren tot dit soort deskundigen vanuit het niets, in plaats vanuit het idee dat een werkelijk deskundig advies kan bijdragen aan een goed gesprek. Het vooroordeel is ook nog steeds niet duidelijk. Want het dilemma is nog steeds hetzelfde: hoe ga je in een relatie waarin je gelooft in het idee van trouw om met iemand die zegt met anderen te willen experimenteren? Dat is de vraag die hier gesteld wordt. En nogmaals: Ze keurt sec zijn aard niet af, maar de mogelijkheid van onduidelijke experimenten.

Vooroordelen zijn relatieslopers, omdat het nieuwsgierige gesprek stopt waar de verstokte mening begint. Ik bedoel, je zou toch ook niet willen dat je man niet meer met jou wil praten omdat je bijvoorbeeld hopeloos ouderwets zou zijn?

Het is voor de lezer heerlijk om te zien dat de deskundige in de slotalinea volledig uit de bocht vliegt en het masker definitief afzet. In principe vind ik dat te prijzen: zo’n belabberd antwoord verdient een allerbelabberdste conclusie in de vorm van een onbegrijpelijke retorische vraag. Het is zo absurd dat geen enkel commentaar eigenlijk nog iets kan toevoegen. Ik kan me ook niet voorstellen dat iemand die dit stuk gelezen heeft, begrijpt hoe de vraag nu is beantwoord. Heeft Jean-Pierre mogelijk met een waas voor de ogen de hele vraag zelf niet begrepen?

Het probleem zit er namelijk in dat het erop lijkt alsof Jean-Pierre zelf wat last heeft van vooroordelen en daarbij een volledig partijdige, ideologische voorkeur heeft voor de biseksuele man in kwestie en een antipathie heeft voor de vrouw die zich geconfronteerd weet met een man die ook elders wat wil halen. Concepten als belofte, trouw, monogamie en huwelijk die achter de vraag liggen worden richting de schroothoop verplaatst en bestempeld als ouderwets.

Maar het grootste probleem zit erin dat biseksueel-zijn niet gaat over met wie je seks hebt of met wie je allemaal kunt of mag experimenteren. Je kunt er namelijk voor kiezen om met niemand seks te hebben en toch biseksueel zijn. 

Zo kun je ook kiezen om trouw te zijn en de belofte aan je vrouw te standen vanuit het overduidelijke begrip dat zij met jou een relatie is aangegaan op basis van intieme exclusiviteit en jou aanvaardt in goede en kwade dagen. Je kunt als volwassen man ook deze belofte verbreken als je vrouw zegt niet akkoord te gaan met je experimentele verlangens. Want daar heeft ze alle recht toe. En dat heeft niets te maken met zogenaamd hopeloos ouderwets zijn of verstokt (i.e. niet vatbaar voor verandering of verbetering!). 

Ook zij is een autonome persoon met wensen, lusten, gevoelens en verlangens. Die staan echt niet lager aangeschreven dan de wensen, lusten, gevoelens en verlangens van een biseksuele man. Mensen ontdekken tal van aantrekkelijke verlangens die hun identiteit blijken te kunnen vormen, maar in een relatie heb je wel gekozen voor een bijzondere verantwoordelijkheid.

Als je die niet meer dragen kunt, geeft onze samenleving daar enorm veel ruimte voor, maar de samenleving verlangt werkelijk niet dat deze vrouw het allemaal maar goed moet vinden en erg nieuwsgierig moet zijn. Integendeel: ze heeft alle recht de man te ontzeggen te experimenteren met anderen, zonder dat dit ten koste gaat van het feit dat ze van hem houdt om wie hij is.

Laat ik het antwoord op deze vraag dan maar gegeven hebben.