Door A.A. Baumgarten
Politiek polemicus
-met permissie overgenomen-
D66 – Of het onkruid van het elitepopulisme
Een handreiking voor alle verkiezingen
Dat de naam D66 tegenwoordig verwijst naar het percentage mensen dat niets geeft om Europa of politiek in zijn algemeenheid geeft te denken. Het is sowieso de hoogste tijd om alle euforie rondom D66 wat te temperen. Want nu de partij hier en daar wat gewonnen heeft, begint ze meer praatjes en aandacht te krijgen dan goed voor haar is.
De radicaal vrijzinnige ideeën die meegenomen zijn uit antieke jaren 60 van de vorige eeuw en tegenwoordig verkocht worden als links-liberalisme zijn in feite niks meer dan elitepopulisme. Sommigen noemen het ook wel pragmatisme, maar dat is alleen maar een sjiek woord voor elitepopulisme. Buiten geld verdienen, het verheerlijken van het ikke-ikke-individualisme en het opdringerig verder seculariseren van de samenleving is er echter weinig meer wat de partij te bieden heeft.
Het is dan ook van wezenlijk belang te beseffen dat D66 niet als een ster aan de politieke hemel straalt omdat ze dankzij geweldige inzichten een serieus maatschappelijk draagveld heeft gecreëerd, nee, ze straalt omdat het politieke besef failliet is. Ze straalt omdat bij de provincie- en gemeenteraadsverkiezingen overwegend hoogopgeleide mensen gaan stemmen die nog enig benul hebben van de lokale en regionale belangen. Ze straalt omdat geen hond geïnteresseerd is in Europa buiten een aantal technocraten en bedrijfsbonzen waar D66 goed in de lobby zit. En landelijk beschouwd straalt ze vooral omdat ze nodig is als vaseline om die krakkemikkige coalitie tussen VVD en PvdA te helpen waar dat nodig is. Tel daarbij op de afwezigheid van een echte volkspartij en je hebt D66 met flink wat zeteltjes in peilingen en plaats.
En vanuit winst, ontstaat winst. Dat heet ook wel het feesteffect. Mensen vertellen liever op feestjes en partijtjes dat ze op een winnende partij gaan stemmen dan op een partij die er van langs krijgt overal – ergo de PvdA. En de groep die het meest gevoelig is voor het feesteffect, dat zijn nu de studenten. Dus die studentenbonus pakt D66 ook nog mee. Die ongelukkige studenten die maar wat graag onder de indruk zijn van het intellectuele gebabbel van Pechthold en iedereen die daar weer bij in de schaduw staat, om enkele dagen na de Europese verkiezingen -o toeval- wakker te worden en tot inzicht te komen dat met behulp van D66 de studiefinanciering de nek om is gedraaid. Maar dat heet dan moderne solidariteit. Mensen die studeren en daardoor uiteindelijk niet alleen navenant meer verantwoordelijkheid hebben en belasting betalen, mogen ook nog eens gaan betalen om meer belasting te mogen gaan betalen. Driewerf hoera voor D66 als de onderwijspartij! En als er ook maar één iemand is die gelooft dat de bezuinigingen op de studiefinanciering leidt tot meetbaar beter onderwijs, dan moeten we die als verloren beschouwen. Net als GroenLinks overigens, maar dat terzijde.
Omdat het politieke geheugen nog korter is dan dat van een goudvis, lijkt het alweer een eeuwigheid geleden dat D66 op sterven na dood was. Wie herinnert zich nog het fiasco Boris Dittrich? Of Lousewies “Ik wil zitten waar de macht zit” van der Laan die niet wist hoe snel ze het zinkende schip moest verlaten? Wie denkt nog aan al die lachwekkende democratische probeersels, zoals het correctief referendum nu het goed gaat met de partij? Of een Thom de Graaf die sneuvelde in de Kamer omwille van het mislukken van het gekozen burgemeesterschap om even later ongekozen op het burgemeesterspluche in Nijmegen te gaan plakken? Fuck principles! Natuurlijk heeft beroepspoliticus Alexander Pechthold D66 uit de modder getrokken van definitieve eliminatie, maar dan wel met een flinke helpende hand van collega Wilders die hem zowel de schep als de schoffel aanreikte. Pechthold hoefde toen nog slechts wat te harken en het tuintje bloeide als vanzelf.
Maar het is een kwestie van tijd voordat de kiezer opnieuw zal opmerken dat ook het onkruid welig tiert in de machtstuin van D66. Het is weer een kwestie van tijd voordat de man op straat zich begint af te vragen welk politiek pareltje hij aan D66 te danken heeft. Toen in 2006 op een partijcongres de vraag gesteld werd of D66 überhaupt nog bestaansrecht had, werd die tegen beter weten in met ‘ja’ beantwoord. Ik geloof dat men in 2019 dat niet meer tegen beter weten in zal doen.